Qtanum te Paxil, lajoj te txjawel junio, (AGN).- Aju’ nejenel Bernardo Arévalo tma te’ q’ij lunes lajoj te’ xjaw lu qa kxe’l jun tkab’ xtokb’il tu’n tonjs tuk’e jun o’nb’il kye xjal te kojb’il ex kyoj tnom ti’ju’ tu’el se’nta’ kwi’ jni’xju’ ti’xti’ najb’en te xjal.
Tuk’etzun jun yol ex kyojqe’ jni’qexju’ q’il tqanel tmaju’ nejenel:
Tu’ntzun kyonjsqe’ xjal atxix il k’i’j ex tu’n tezju’ Qtanun toju’ chwinqlal se’nta’ye ja’, aju’ nejenel matx kub’ tximen tu’n txi b’inchet b’ampe’ aq’untj tuk’e xim tu’n txtokyenjs ch’in tu’n kutz jetpuj kynju’ se’nta’ kwi’ ti’xti’ ja’le kye xjal toj tkyaqil Qtanum.
Tmaxix jun majtl qa aju’ nejenel matx kub’ tximen tu’n kxi b’inchet iyla’ aq’untj tuk’e xim tu’n tonjs ch’intl aju’ tu’mel se’nta’ kchwinqlal xjal toj tkyaqil qtanum te Paxil.
Qetzu’n aq’untj tu’n telb’an ch’intl chwinqlal
Aju’ nejenel ma wi’xen junx tuk’e ka’yel ti’j tu’n telb’an chwinqlal, Abelardo Pinto ex ka’yel ti’j tkyaqil puaq, Gabriela Gracía, ibaj yolen ti’j ka’b’e’ aq’utj chiexel b’inchet:
- Toj junplaj, kyeqe’ xjal nchi anqi’in kyoj wuqlajoj tnom te twi’ nin tnom ex kawel laq’b’et kinx kyajlaju’ atxix il ki’j, aju’ ka’yel te b’an te tkyaqil chwinqlal ok kxel tq’on jun o‘nb’il te ka’b’e’ jok’al puaq k’y’ nikjan teyele junje.
Tuk’e’ tzun lu chi oneljs nikjan jok’al ston kb’et xjal toj kja, tu’n tjapon jun tajlal te ka’b’e jok’al ston k’y’ nikjan xjal ichen ex qya. Atzu’n aq’untj lu okxix kxel tq’on kyoklen qya q’il twitz toj ja tu’n tb’ant tyechet puaq kyu’n te toj ja.
- Atzu’n tkab’ aq’untj, oktzun kxe’l naqx junx o’nb’il te jun ston puaq te jun tnej toj ja ate’xix toj il ex tla’ tzaj toj kja kyojqe’ kojb’il.
Aju’ nejenel Bernardo Arévalo xi tchikb’an qa tuk’e o’nb’il lu nqo xtokyen kynjuye’ ti’ju jni’ puaq nbaj tu’n jun tnej xjal toj tja toj ka’b’e’ xjaw tu’n tlq’et ka’chb’il ahu’ ilxix ti’j kye.
Ajtzun telqe q’o’b’eteju’ o’nb’il lu kyelelqe tnejel tajlal xjaw te julio winqe k’y’ kyaje’.
Aju puaq kb’ajel aj txi’ chojb’il te o’nb’il
Tej tyolen nejenel Arévala tma qa kyuk’e’ ka’b’e’ aq’untj chixel b’inchel aju’ nejenel te Qtanum oktzun kyelex jun puaq nimxix tajb’en.
Aju’ tu’mel aq’untj lu oktzun kxelti’n jun jok’al k’y’ ni’kjan millón puaq, oktzun k’okyel mujbet tuk’e ex kyoj q’ij kyajne.
Kyojqe’ q’ij kyajne, aye’ ka’yel ti’j puaq, b’ant ti’j kyu’n aju’ toksel arroz, lo’nti’j ma frijol ex xi’n; tu’n t.ten nimxix kyoj ka’yb’il o’kx tu’melju’ ikju’, lay kub’aj, ex kweletz lq’e kwi’ jni’xju’ ti’xti’ aju’ najb’enxix kye xjal toj ja.
Se’nku’ aq’untj xi b’inchet kyoj q’ij kyajne, te’ txi nimset tajlal o’nb’il ti’ju’ chojb’il ti’j tzaj tu’ntzun jni’qexju’ xjal nb’aj jun jok’al tipumal tzaj yu’n jaku’ chi okx toj tajlal tu’n t-tzaj jetpuj jun mu’tx’ ti’ jun jok’al te chojb’il te tzaj.