Armita 4 richin ri ik’ octubre. (AGN).- Ri chanpomal richin ri Iximulew, rik’in ri Secretaría richin Planificación chuqa’ Programación chin ri Presidencia (Segeplan) xuk’üt re luq’ij re’ ri caso richin eleq’anïk “Red Q” ri nub’än vincular e oxi’ samajela’ chin ri chanpomal richin ri administración xik’o kan akuchi’ nilitäj chi kikojol ri expresidente Alejandro Guammattei.
Pa tzijonem richin talutzijob’äl, ri titular richin Segeplan, Carlos Mendoza, xuq’alajirisaj:
Niqab’än presentar jun sujunem poqonal k’in jalajöj taq tz’etonem ri qab’anun pe, ri xqaya’ rub’i’ “Red Q” Akuchi’ xilitaj jun plaza fantasma ri xb’an crear richin k’o influencia pa Instituto Nacional richin Electrificación (INDE).
Re retal tzij re’ richin ri Melvin Ernesto Quijivix Vega pa jun plaza ri xb’an crear k’in ri visto bueno richin ri expresidente Alejandro Giamattei, chi rij ri rutz’apexïk ri Centro richin gobierno.
Ri contratación
Ri titular richin Segeplan xuya’ rutzijol chi re’ caso re’ xtikir pe ka ja’ kan chupam ri cierre richin Centro chin Gobierno ri nab’ey q’ij chin ri ik’ enero richin ri 2021.
Mendoza xuq’alajirisaj:
Waqi’ q’ij chi rij ri xb’an disolver ri Centro richin Gobierno ri ajtz’ib’ chupan kan ri q’ijul ri Keila Gramajo ruchapon wi’ rub’anïk incorporar pa Segeplan. Ri q’ij 7 richin ri ik’ enero chin ri 2021 xutikirsaj ri xenab’al richin rutz’ukik jun plaza 022, achi’el directivo temporal richin Segeplan k’in ramajb’äl ik’ ik’ chi juk’al mil 625 manq’uq’.
Ri rutz’ukik ri plazas nirajowaj wi’ jun jalonïk presupuestaria, po re majun wi’ b’anun ta contemplar chupam ri planificación molojri’ïl richin Segeplan.
K’in q’ujul chin 25 richin ri ik’ enero chin 2021, ri Samajay Nacional richin Servicio Civil (ONSEC), mediante Dictamen DPR-DC/2021-002, xusol achi’el improcedente ri rutz’uk’ik re’ plaza re’ ruma majun nub’än ta cumplir k’in ri condiciones técnicas nixta legales según ri argumentos xesik’ix kan.
Ri actual titular richin Segeplan xub’ij kan:
Posteriormente, ri ajtz’ib’ kan richin Segeplan, Gramajo, ri 15 richin ri ik’ febrero chin 2021, nutäj ruq’ij k’in ri ONSEC chuqa’ k’in ri Chitüy Ajpwäq Chanpomal richin rutz’ükik ri plaza 022 k’in jun solicitud ri nub’an contar k’in ri visto bueno richin ri chanpomal Alejando Giammattei.
Ri rusamaj chupam ri Segeplan majun xub’än ta comprobar. Ri rufunción ja ri’, ri nuk’üt chi re’ ri Segeplan pa Consejo Directivo richin INDE. Ri Segeplan achi’el q’atb’äl tzij k’o rupresencia pa más de 40 moloj directivas, comisiones chuqa’ mesas richin samaj, chi kikojol re re’ Consejo Directivo richin INDE.
Caso Q: El exdirector del @INDEGUATEMALA, Melvin Quijivix contrató 16 consultorias a empresas de las cuales él era accionista o dueño junto con su esposa por 8.6 millones de quetzales entre 2022 a 2023 @AGN_noticias pic.twitter.com/C3elTSDD8X
— Brenda Lari (@Brenda_AGN) November 4, 2024
Ri solsamaj
K’in rajilab’al q’ij 17 richin enero chin 2024, ka’i’ q’ij chi rij ri toma chin posesión richin Carlos Antonio Mendoza Alvarado achi’el actual ajtz’ib’ richin ri Segeplan, Melvin Ernesto Quijivix Vega xelesäx pa rusamaj pa ka’i’ moloj ri’ïl y richin xya’ox rub’ixkil chi re’ pa ruwi’ re re’, k’o chi xb’an chi xkanux pa entidad rub’inib’an “ Nuk’usamajel richin k’ayib’äl pa k’ïy”, pa saqaset lajuj, ruma man xub’an ta posible xilitäj chupam ri rachochil richin SEGEPLAN, ruma rija’, majun wi’ nisamaj ta chi la’.
Mendoza xub’ij kan:
Ri taq tz’etonem internas xetikir toq Quijivix nuch’ojij rutojïk ri ruindeminazación chuqa’ majun xuk’üt ta wujub’äl richin rusamaj.
Ri 29 richin ri ik’ octubre chin 2024 xub’än ingresar pa SEGEPLAN ri sujunïk samaj richin Quijivix ruma abuso chin autoridad, tráfico richin influencia, mak ruma sustracción chuqa’ incumplimiento richin deberes.
Melvin Quijivix xub’än cobrar 824 mil 258 manq’uq’ ruma tojonïk samaj chuqa’ prestaciones ruma samaj ri majun b’ey xub’en ta pa Segeplan. Rokik , achi’el jun winäq pa’el pa ruwi’ ri Segeplan chuwäch ri INDE xub’än cobrar jun millon 722 mil manq’uq’ en concepto richin dietas chuqa’ gastos richin representación.
Ke ri’ chuqa’, xb’an presentar jun sujunïk chi rij ri expresidente Alejando Giammattei, ruma ri ch’a’oj chin abuso richin autoridad, tráfico richin influencia chuqa’ incumplimiento richin deberes, Chi rij ri ajtz’ib’ kan richin Segeplan Keila Gramajo, ruma ch’a’oj richin abuso chin autoridad, tráfico richin influencia, mak ruma sustracción, nombramientos ilegales, eleq’, incumplimiento richin deberes.
El titular de Segeplan, Carlos Mendoza, informa sobre el caso que han denominado “Caso Q” y que implica @INDEGUATEMALA en plazas fantasmas @AGN_noticias@Segeplan pic.twitter.com/pXDzSPEKMO
— Brenda Lari (@Brenda_AGN) November 4, 2024
Chupam ri INDE
Jorge García, tz’etonel richin INDE, xuq’alajirisaj achike rub’eyal xb’apon Quijivix chub’anïk presidir ri moloj directiva chuqa’ ri gastos ri xenikox pa INDE chi rij ri ru’aponem rija’:
Melvin Quijivix xtikir achi’el ajna’oj ri 8 richin ri ik’ enero richin 2021, toq miembro wi’ richin ri Consejo Directivo. Pa enero richin 2022 xa xe Quijivix xapon pa chanpomanel richin INDE.
Toq xub’än tomar control pa 2022, ri presupuesto richin ri INDE xub’än disparar ri’, pa ri na’oj richin consultorías ri xtoj ruma ri INDE.
Jun chi ke’ ri molsamaj ri xpeyox richin ri consultoría ja ri, ri’ MINE. S.A, akuchi’ Quijivix nisamaj wi’ achi’el gerente general, toq yawi’ miembro chik richin ri Consejo Directivo ricnin INDE.
Ri rachochil fiscal richin molsamaj ja ri’ ri actual rachoch ri Melviln Ernesto Quijivix Vega. Ke ri’ chuqa’ nub’än compartir ajilanel, q’atöy tzij corporativo chuqa’ testaferro kik’in juley chik entidades ri e tz’eton achi’el jun peraj richin ri estructura criminal.
Ri INDE nulöq’ consultorías chi re’ ri molsamaj MINE. S.A pa 2022-2023 pa jun total chin 1.5 millones chin manq’uq’.
Molsamaj kichin ach’alal ri’ïl
Jun chik chi ke ri molsamaj peyon richin consultorías ja ri’, ri Panime Company S.A ri xb’an constituir pa rajilab’al q’ijul 16 richin ik’ agosto richin ri juna’ 2022. Oxi’ ik’ chi rij, ri 8 richin ri ik’ noviembre richin ri 2022, xya’ox chuqa’ ka’i’ contrataciones ruma ri INDE:
Ri nab’ey ruma 490 mil manq’uq’
Ri ruka’n ruma 250 mil manq’uq’
Ri rajilab’al q’ij xtaqel kitzijöl pa Guatecompras majun nub’än ta corresponder chi re’ ri expedientes administrativos, ruma chi e ka’i’ adjudicaciones xeya’ox k’in rajilab’al q’ij 8 richin ri ik’ noviembre, y ri taq tojonïk, k’in rajilab’al q’ij 8 chuqa’ 15 richin ri ik’ diciembre, jun ik’ después chi rij toq xeb’an adjudicar.
Chupan kan ri juna’ 2023, xeb’an adjudicar jun b’ey chik wo’o’ eventos.
Ri Consejos Directivos richin INDE xub’än jun peyonïk chi re’ Melvin Quijivix, según ri retal tzij 124-2022, ruma xeb’an contratar 211 winaqi’ chupam ri renglón 029, ruq’alajarisaxïk ri desorden injustificado chupam ri xenab’al richin contratación richin samajela’, toq ri molojri’ïl nub’än contar k’in más 500 plazas disponibles par i renglón 011.
Jun chi ke’ ri contrataciones 029 ja ri’, ri rixjayil Nina Patricia Román Rojas. Ri 16 richin ri ik’ enero richin 2023, Román Rojas xb’an contratar chuxe’ ri renglón presupuestario 029 pa jun plazo richin lajuj ik’, chuwäch ri ramaj akuchi’ ri Melvin Ernesto Quijivix Vega xok k’amöl b’ey richin INDE.
Oxi’ ik’ chi rij ri rucontratación Nina Patricia Román Rojas chuqa’ Melvin Ernesto Quijivix Vegas xek’ule’.
Román Rojas rumi’al ri Julio Isaías Román López, ri, junan k’in Julio Rubén Román Rosales chuqa’ Julio Estuardo Román Rosales (Kichaq’a’ ki’ k’in Nina patricia Román Rojas) ri e accionistas chuqa’ representantes legales richin ri entidad Corporación Educativa chin Informática, Sociedad Anónima.
Ri entidad Corporación Educativa Chin Informática “Retamaxïk”, Sociedad Anónima, nuk’ul oxi’ adjudicaciones ruma jun millón 88 mil 500 rokik Quijivix k’amöl chwi’ b’ey richin ri INDE.
Melvin Ernesto Quijivix Vega, chukojol ri juna’ 2022 chuqa’ 2023 xub’an contratar 16 consultorías chi ke molsamaj akuchi’ rija’ wi’ accionista, rajawal o jun chi ke ri rach’alal ri’ïl ruma jun monto chin 8.6 millones chin manq’uq’.
En español:
Gobierno presenta caso de corrupción “Red Q”, que vincula a tres exfuncionarios