Armita, 20 richin ri ik’ enero. (AGN).- Chupam ri tzijonem richin talutzijob’äl richin ri wuqq’ij re’, ri chitüy richin kaq’ib’äl chuqa’ rutikomal kajulew, Patricia Orantes, xunataj chi xtuchöp samaj ri Acuerdo Gubernativo 164-2021, ri nub’än establecer jun b’eyalil richin rujachik ri q’ayïs.
Re taqonem tzij re’ xtuchöp samaj ri q’ij 11 richin ri ik’ febrero ri xtub’än marcar jun hito pa ri uchuq’anem richin ruchupik ri tz’ilonem kaq’ib’äl chupam ri amaq’.
Ri winaqilem man xtib’an ta multar
Chupam ri rutzijonem, Orantes xuq’alajirisaj kan chi ri taqonem tzij man nub’än ta contemplar sanciones richin ri winaqilal ri majun nikijäch ta ri kiq’ayïs.
Ri samajel xuq’alajirisaj:
Re acuerdo re’ nub’än establecer b’eyalil chi ke’ ri entes generadores, y chi ri’ man nilitäj ta ri winaqilem ri majun xtujäch ta ri ruq’ayïs.
Ke ri’ chuqa’, xub’än kan destacar jun nïm tob’äl ruma ri winaqilem richin nub’än contribuir chin ruchajixïk ri kaq’ib’äl. Po xub’ij kan chuqa’ chi man konojel ta ri q’atb’äl tzij kib’anun preparar ki’ richin nikib’än gestionar ri desechos clasificados.
Ri titular richin chitüy xub’än reconocer:
Jujun ok ri ki b’anun preparar ki’ más que juley chik, chuqa’ richin niqab’än más honesta, kan b’ama’ konojel man kib’anun ta preparar ki.
Majun prórrogas, po k’in samajib’äl
Orantes xub’än enfatizar chi majun xtib’an ta otorgar más prorrogas richin rukusaxïk ri b’eyalil, ruma re’ rikin jub’a’ nukem pe nïm taq k’ayewal chiqawäch apo. Chuwäch ri limitaciones actuales, xujikib’a kan chi ri Chitüy richin kaq’ib’äl chuqa’ rutikomal kajulew (MARN) kiyi’on samajib’äl richin nikitob’äj ri proceso.
Chupam re re’, xeb’an distribuir kaji’ cholajem richin rusamajxïk pa formatos físicos chuqa’ digital ri nik’atz’in richin yeb’an orientar ri entes ri nkib’an generar ri residuos pa ruwi’ rub’eyal richin nikib’an cumplir ri b’eyalil.
Ri b’eyalil nuk’üt desafíos, po chuqa’ ramajil. Ütz rujachik ri desechos man xa xe ta nuchüp ruwäch ri tz’ilonem, ke ri’ chuqa’ nub’än incentivar ri k’iyirisanem richin k’ayib’äl chin reciclaje, nub’än crear k’ak’a’ taq ramajil pwqil chuqa’ kaq’ib’äl.
Todo sobre el Acuerdo 164-2021 ♻️
Únete a nuestro TikTok y Facebook Live✨📅 Fecha: 20 de enero (TikTok)
⏰ Hora: 7:00pm📅 Fecha: 23 de enero (Facebook)
⏰ Hora: 7pm¡TE ESPERAMOS! ✨ pic.twitter.com/wyPzQx99dh
— Ministerio Ambiente y Recursos Naturales (@marnguate) January 19, 2025
Achike rub’eyal najäch ri residuos
Ri Acuerdo nub’än establecer jun nuk’ulem richin jachonem ri man k’ayew ta richin nib’än facilitar rujachik ri desechos. Ri taq residuos tikirel yeyi’ex pa taq jamt’im chuqa’ k’ojlib’äl según ri rucategoría.
- Aq’alil: pa taq räx jamt’im o k’ojlib’äl (rij jiq’ob’äl chuqa’ wachichaj chuqa’ juley chik)
- Lemow: pa taq xarxöj jamt’im o k’ojlib’äl
- T’im: Pa taq xar jamt’im o k’ojlib’äl
- Wuj chuqa’ teb’ewuj: pa taq q’än jamt’im o k’ojlib’äl
- Multicapas: pa taq q’anqöj jamt’im o k’ojlib’äl
- Ch’ich’: pa taq saqsöj jamt’im o k’ojlib’äl
K’in re b’eyalil re’, ri amaq’ nukanuj nub’än avanzar pa jun runuk’ik samaj richin residuos más eficiente chuqa’ sostenible, ruchuq’ab’anem ri responsabilidad kaq’ib’äl pa ronojel ri sectores richin ri winaqirem.
En español:
Ministra de Ambiente: “No se trata de estar multando a la población que no separe su basura”