• Últimas noticias
  • Todo
  • CIENCIA Y TECNOLOGÍA
Leyenda de la "Ciguanaba" traducida al "ch'orti'". / Foto: Ministerio de Cultura y Deportes.

La leyenda de la “Ciguanaba” disponible en idioma “ch’orti”

4 de febrero de 2025
Resumen de Noticias AGN / Foto: AGN

Resumen de noticias – sábado 15 de noviembre 2025

15 de noviembre de 2025
Presidente Arévalo se reúne con la duquesa de Edimburgo./Foto: Embajada Británica.

Presidente Arévalo recibe a la duquesa de Edimburgo en el Palacio Nacional de la Cultura

15 de noviembre de 2025
Capturan al extraditable número 32 del 2025./Foto: PNC.

Cae extraditable número 32 del 2025, acusado de narcotráfico

15 de noviembre de 2025
Sofía Helen Rhys-Jones, duquesa de Edimburgo. / Foto: Gobierno de Guatemala.

La duquesa de Edimburgo desarrolla visita en Guatemala con un enfoque social y ambiental

15 de noviembre de 2025
Estudiantes de arquitectura de la USAC presentan propuestas de diseño del futuro aeropuerto de Huehuetenango./Foto: DGAC.

Estudiantes de la Facultad de Arquitectura de la USAC presentan propuestas para el aeropuerto de Huehuetenango

15 de noviembre de 2025
PNC mantiene presencial en el Festival de las Flores./Foto: PNC.

PNC mantiene presencia en Antigua Guatemala durante el Festival de las Flores

15 de noviembre de 2025
Presidente Bernardo Arévalo con el embajador de Estados Unidos, Tobin Bradley. / Foto: Álvaro Interiano.

Guatemala y Estados Unidos, con medidas de confianza y cooperación, fortalecen relación estratégica

15 de noviembre de 2025
Presidente Bernardo Arévalo. / Foto: Gilber García.

Presidente Arévalo resalta logro de “histórico” acuerdo comercial con Estados Unidos

15 de noviembre de 2025
DGAC afirmó que la falla menor en el sistema de presurización no es una emergencia./Foto: DGAC.

Incidente menor en el aeropuerto La Aurora no representó a una emergencia

15 de noviembre de 2025
Mintrab organiza feria de empleo para guatemaltecos mayores de 55 años. / Foto: Mintrab.

Feria de empleo para mayores de 55 años, este 18 de noviembre

15 de noviembre de 2025
PNC captura a 7 personas luego de enfrentamiento armado./Foto: PNC.

PNC captura a siete hombres por enfrentamiento armado en Huehuetenango

15 de noviembre de 2025
Hospital San Juan de Dios recibe 15 camillas nuevas./Foto: MSPAS.

Nuevas camillas dignifican la atención en el Hospital San Juan de Dios

15 de noviembre de 2025
Guatemala de la Asunción
domingo, noviembre 16, 2025
  • Iniciar Sesión
Agencia Guatemalteca de Noticias
  • Inicio
  • Nosotros
  • Noticias
  • Categorías
    • GOBIERNO
      • COVID-19
      • Salud
      • Educación
      • Seguridad
      • Transparencia
      • Desarrollo Social
    • NACIONALES
      • Presidencia
      • Migrantes
      • Medio Ambiente
      • Diplomacia
    • INTERNACIONALES
    • DEPARTAMENTALES
      • Alta Verapaz
      • Baja Verapaz
      • Chimaltenango
      • Chiquimula
      • El Progreso
      • Escuintla
      • Guatemala
      • Huehuetenango
      • Izabal
      • Jalapa
      • Jutiapa
      • Petén
      • Quetzaltenango
      • Quiché
      • Retalhuleu
      • Sacatepéquez
      • San Marcos
      • Santa Rosa
      • Sololá
      • Suchitepéquez
      • Totonicapán
      • Zacapa
    • ECONOMÍA
      • Infraestructura
      • Reactivación Económica
      • Emprendimiento
      • Turismo
    • SALUD Y VIDA
      • Alimentación
      • Familia
      • Mujer
    • CIENCIA Y TECNOLOGÍA
    • DEPORTES
    • CULTURA
      • Música
      • Espectáculos
Sin Resultados
Ver todos los resultados
Agencia Guatemalteca de Noticias
Sin Resultados
Ver todos los resultados

La leyenda de la “Ciguanaba” disponible en idioma “ch’orti”

Academia de Lenguas Mayas rescata riqueza cultural por medio de Programas de Estudios Culturales Ch’orti.

Cindy Alonzo por Cindy Alonzo
4 de febrero de 2025
en CULTURA, NACIONALES, preservación de idiomas nacionales
Leyenda de la "Ciguanaba" traducida al "ch'orti'". / Foto: Ministerio de Cultura y Deportes.

Leyenda de la "Ciguanaba" traducida al "ch'orti'". / Foto: Ministerio de Cultura y Deportes.

Ciudad de Guatemala, 4 feb (AGN).- La Academia de Lenguas Mayas, desde su portal web, cuenta con una variedad de traducciones en idiomas mayas, con el objetivo de enriquecer el vocabulario de los lectores y rescatar la riqueza cultural maya. Entre los textos traducidos al idioma ch’orti’ se encuentra la leyenda de la Ciguanaba.

Traducción al ch’orti

UNUMER E K’ECH’UJ Ayan ta inyajr tama inwojr otot oni’x ma’ni ja’x sa’rum unak’ uyotot e pak’ab’ob’, tuno’rxix ani ajtaka ayan ut’isb’ir twa’ uk ‘anpesob’, b’an ixto kochwa’ yaja’, ta ch’akte’ tya’ awayanob’ tichan, ma’chi awayanob’ ta rum ani, ja’xirob’ una’tob’ ani tama e ayan e k’ech’ uj, tamar ixto ayan ai cha’kojt winikob’, xe’.

ayanix ayi umaxtakob’, akb’are taka, tichan a’xin awayanob’, una’tob’ix tama utarer e k’ech’uj, akb’ar ak’otoy, ixni’x ma’ni tuk’a’ takar twa ‘ujanch’aknesob’ e akb’ar, takar taka e si’ ani ut’oryob’ e k’ajk, uturb’ob’ e syan si’ twa’ uyari.

y syan u’t k’ajk twa’ ujanch’aknes, tama inte’ akb’ar uwirob’ ochoy e k’ech’uj kay k’ixi, una’tob’ix ayi ya’, jay k’anix ak’otoy e k’ech’uj, war ak’otoy tamar e yaja’ ma’chi’x aturanob’, tuno’r e akb’arob’ ak’otoy ak’ixi ub’an, kora kora ayi usutrub’a ak’ixi taka u’t e k’ajk, asisay ayi, tamar ixto e winik war uk’opi ayi uyutir e k’o’, yi tya’.

 turi’x morojseb’ir y syan uyutir y nukir k’o’, y k’ech’uj uwira, tara ayan ajcha’ni y ch’um cha’yi. Ch’um ayi e k’o’ tu’t e k’ech’uj, kochwa’ ma inpojpi inwojr inmak’i cha’yi, ejk’ar k’ani inch’ab’u inwojr ta k’ajk, yi e no lo lograste.

O’jron e k’ech’uj, tya’ no apareció ante el cuchillo, sino que el k’ech’uj fue comido por el k’ech’uj; en la gente cha’yi, ejk’ar k’ani inch’ab’u inwojr uch’um cha’yi, yi ma’chi k’ani inyori, jay ma’chi apuruy u’t e k’ech’uj, b’ajk’at b’ anto kab’ajk’use cha’yi, akba’re taka ut’oryob’ e syan k’ajk, utzub’ob’ cha’wojr nukir k’o’ tu’t e k’ajk twa’ atak’a, ja ‘xirob’ ixin ch’anob’ tichan, e ch’um kay ojmay uta’, nakpat.

 Tu madre y tu hijo, son tus madres, son tus hijos… O atacas, o atacas, o atacas, o atacas, o atacas, o atacas.

Atacar al cha’yi; yi e winik tz’ustaka ch’a’rwar uyub’i, kay ojmay, tak’a e ch’um, witk’a e ch’um, k’apa pok’cha ixin e syan uta’ e ch’ um tu ‘t e k’ech’uj, umen taka e yaja’ ma’chi’x sutpa k’otoy, taka e pojb’ir k’o’ ajnesna e k’ech’uj. Hay seis ub’ajne’r o’jron. El hombre que hizo esto era un chivo expiatorio.

Comunidad lingüística ch’orti

La Academia de Lenguas Mayas realizó la investigación sobre la historia del pueblo ch’orti, encontrando que este habita en la región fronteriza montañosa entre Guatemala y Honduras desde varios siglos.

Surge como espacio organizativo campesino en los primeros años de la década de los 90 en demanda de los derechos sobre la tierra y los insumos para la producción de esta y su comercialización en el mercado nacional.

En sus inicios se denominó comunidad local ch’orti y con las vinculaciones idiomáticas de otras comunidades se cambió por comunidad lingüística ch’orti y que formaría parte de las 22 comunidades lingüísticas reconocidas en Ley de la Academia de Lenguas Mayas de Guatemala, según Decreto 65-90.

Lea también:

ALMG cuenta con traducción a “itza’” de Ley contra Violencia Sexual y Trata

ca/dc/dm

Etiquetas: Ch'orti'CiguanabaleyendasLeyendas de Guatemala
Agencia Guatemalteca de Noticias

AGN.GT - 2021

Sitio web desarrollado por:

  • SCSPR

Síguenos

Welcome Back!

Login to your account below

Forgotten Password?

Retrieve your password

Please enter your username or email address to reset your password.

Log In

Add New Playlist

Sin Resultados
Ver todos los resultados
  • Inicio
  • Nosotros
  • Noticias
  • Categorías
    • GOBIERNO
      • COVID-19
      • Salud
      • Educación
      • Seguridad
      • Transparencia
      • Desarrollo Social
    • NACIONALES
      • Presidencia
      • Migrantes
      • Medio Ambiente
      • Diplomacia
    • INTERNACIONALES
    • DEPARTAMENTALES
      • Alta Verapaz
      • Baja Verapaz
      • Chimaltenango
      • Chiquimula
      • El Progreso
      • Escuintla
      • Guatemala
      • Huehuetenango
      • Izabal
      • Jalapa
      • Jutiapa
      • Petén
      • Quetzaltenango
      • Quiché
      • Retalhuleu
      • Sacatepéquez
      • San Marcos
      • Santa Rosa
      • Sololá
      • Suchitepéquez
      • Totonicapán
      • Zacapa
    • ECONOMÍA
      • Infraestructura
      • Reactivación Económica
      • Emprendimiento
      • Turismo
    • SALUD Y VIDA
      • Alimentación
      • Familia
      • Mujer
    • CIENCIA Y TECNOLOGÍA
    • DEPORTES
    • CULTURA
      • Música
      • Espectáculos

AGN.GT - 2021